Genealogisch blog 82

Eindelijk

Eindelijk heb ik er één, nee, zelfs twee. Eindelijk heb ik foto’s gevonden op internet van de vroegere boomkwekerij die mijn grootvader had op de hoek van de Hooglandseweg (de tegenwoordige Hooglandseweg Noord) en huidige Ringweg Koppel in Amersfoort. Zo ongeveer het gebied waar tegenwoordig de Auris Prof. Groenschool staat. Jaren heb ik naar die foto’s gezocht, ik wist zeker dat die er moesten zijn. Niet zoeken op Bosman, maar op Hooglandseweg bracht me op het spoor van de foto’s.

Ik vond de foto’s in de beeldbank van Archief Eemland. Ik kon ze echter niet bestellen zonder de toestemming van de rechthebbende en dat is Bronswerk Heat Transfer in Nijkerk. Een telefoontje naar Bronswerk bleek genoeg, vooral omdat ik vrij veel over de foto’s kon vertellen. Bronswerk Heat Transfer stuurde een mailtje met de toestemming naar Archief Eemland. Gisteren kreeg ik de foto’s on line toegezonden. Ik was als een kind zo blij. Weer een stukje in de puzzel van de ontwikkeling van het bedrijf van opa.

Kwekerij Fa. H.G. Bosman & Zoon aan de Hooglandseweg (1) (foto Archief Eemland)

Wanneer je in de jaren ’50 en begin jaren ’60 vanuit Hoogland via de provinciale weg, die van Bunschoten kwam, (tegenwoordig Maatweg en Ringweg Koppel) de brug over het Valleikanaal overging, zag je de kwekerij zo voor je liggen. De ingang was aan de Hooglandseweg 138 naast het huis waar meesterknecht Steef Gerritse woonde. Tegenwoordig zouden we hem bedrijfsleider noemen. In de schuur rechts op de foto waren rekken voor het (tuin)gereedschap, werden machines gestald en werden werkzaamheden als stekken verricht. Voor de schuur stond een blauw bord met de naam van de firma, t.w. Aanleg en onderhoud van tuinen, H.G. Bosman & Zoon, Boomkwekerijen. Op de foto hierboven is deze tekst met enige moeite terug te vinden. Ik kan me dat bord nog herinneren, evenals het bord dat vlak langs het hek stond en de route wees naar de fabriek van Bronswerk aan de tegenwoordige Brabantsestraat. Op de andere hoek van de boomkwekerij stond net zo’n bord om het verkeer, dat uit de richting Hoogland/Bunschoten kwam, ook de weg naar Bronswerk te wijzen. Het kan niet anders zijn dan dat de man van de oudste zus van mijn moeder bemoeienis met die borden heeft gehad. Oom Matthieu werkte destijds als personeelschef bij Bronswerk. Hij zal met zijn schoonvader een dealtje gesloten hebben. Ik sluit zelfs niet uit, dat hij, als verwoed amateurfotograaf, de foto’s zelf gemaakt heeft. Hoe kan Bronswerk Heat Transfer anders momenteel rechthebbende zijn van de foto’s?

Kwekerij Fa. H.G. Bosman & Zoon aan de Hooglandseweg (2) (foto Archief Eemland)

Op de tweede foto zijn op de achtergrond de huizen te zien aan de Bosbouwweg. Daar woonde de oudste zoon van mijn grootvader, zijn medefirmant Frans Bosman (1926-2006). Frans was vooral verantwoordelijk voor de boomkwekerij en het ontwerpen van nieuw aan te leggen tuinen. Zijn kleine huis werd voor een belangrijk deel in beslag genomen door een tekentafel. Frans’ vrouw, tante Hannie, verzorgde de administratie. Mijn grootvader zelf zwaaide de scepter over zijn bedrijf aan de Kapelweg in Amersfoort, vanwaar ook dagelijks een ploeg vertrok, meestal met de bakfiets, om in de aangenomen tuinen te werken. Opa zelf reed dagelijks op zijn Solex – hij kon niet autorijden - naar de Hooglandseweg om de ontwikkeling van de gewassen te bekijken en met zijn zoon en de meesterknecht over de zaken te overleggen. De firma gebruikte nog twee percelen aan de Oude Hamseweg en de Kwekersweg, die zoon Frans gekocht had van de familie van Drie, voor de teelt van bomen en struiken. Het merendeel voor eigen gebruik in nieuwe tuinen, maar toch ook voor de handel.

Hamseweg Hoogland

In de loop van de jaren ’50 onteigende de Gemeente Amersfoort het stuk grond aan de Hooglandseweg voor de bouw van de Auris Prof. Groenschool. Vader en zoon Bosman moesten naar een ander stuk grond uitkijken om  hun bedrijf te kunnen voortzetten. Door de onteigening waren ze in 1960 in staat om in Hoogland de groentenkwekerij van Job van Boetzelaer en het bijbehorende Huize Zonnewende aan de Hamseweg 48, waar de familie Van Boetzelaer woonde, over te nemen. Toen de familie Van Boetzelaer naar een naastgelegen nieuwe woning was verhuisd konden Frans en Hannie met hun groter wordende gezin hun intrek nemen in Huize Zonnewende, dat ze in de daarop volgende jaren totaal lieten verbouwen.

De druivenkassen op het nieuwe bedrijf in Hoogland (foto collectie Truus Kok-Lasseur)

Op het bedrijf van Job van Boetzelaer stonden drie druivenserres, zoals de foto hierboven laat zien in het midden onderaan, die mijn opa en oom met de koop meekregen evenals de toen nog gebrekkige bedrijfsruimte. De druiven werden nog een paar jaar geoogst. In 1963 kreeg de firma Bosman vergunning nieuwe bedrijfsgebouwen op te trekken. Tot de grote staduitbreidingen waren er rond Amersfoort vrij veel tuinbouwbedrijven. Amersfoort had toen zelfs – bijzonder! – een eigen veiling waar niet alleen groeten en fruit, maar ook bloemen en planten verhandeld werden.

Vrij kort na de overname van het bedrijf van Van Boetzelaer, ik denk een jaar later, mochten mijn broer en ik al logeren bij Oom Frans en Tante Hannie. Ik was, als ik het me goed herinner een jaar of veertien. Slapen in het woonhuis van oom en tante was voor ons niet mogelijk, daar was onvoldoende ruimte, doordat kantoor en tekenkamer zich nog op de bovenverdieping bevonden. We konden terecht op luchtbedden in een kamertje in de bedrijfsruimte. We vonden het heerlijk zo naar buiten te kunnen lopen, zonder eerst twee trappen af te moeten zoals in Amsterdam. Voor geld en vooral goede woorden konden we meehelpen op het in ombouw zijnde bedrijf. Druiven krenten, schoffelen, stek steken, harken en wat er verder te doen viel. 

Volkswagen Pick Up

Maar het mooiste karweitje vond ik het vuil op de mesthoop gooien, dat het personeel dagelijks met de Volkswagen Pick-Up uit de tuinen mee naar het bedrijf bracht. Ik mocht van mijn oom op het eigen terrein met de Pick-Up naar achteren rijden, niet harder dan in de tweede versnelling. Ik had de kunst van het autorijden afgekeken van mijn vader en van alle andere chauffeurs bij wie ik in de auto had gezeten. Terug moest ik achteruit rijden langs de druivenserres. Dat ging steeds goed totdat ik op een dag een stuurfout maakte en een openstaande deur uit een van de serres reed en de pui ontzette. Met knikkende knieën vertelde ik het mijn oom. Er zou wel een zware straf volgen, was ik bang. Maar mijn oom lachte slechts en deed het voorval af met de opmerking, dat ze binnenkort een deur minder te slopen zouden hebben.

Na het overlijden van mijn opa in 1972 heeft mijn oom het bedrijf alleen voortgezet, totdat zijn zonen in de zaak kwamen. Ook het bedrijf aan de Hamseweg moest op gegeven moment plaats maken voor woningbouw en uitwijken naar het buitengebied.

Tiel, 03-08-2016