Genealogisch blog 86

Bijzondere relatie

In mei 2009 stond de toren van de St. Maartenskerk in Ophemert in de steigers vanwege herstelwerkzaamheden. Om de daar op hoogte werkzame bouwvakkers te beschermen tegen de wind waren de steigers omhuld met plastic doek. Op 18 mei vertrok ik op de fiets naar Ophemert om in en rond de kerk enkele foto’s te maken voor mijn stamboom van de familie Van Haeften. Bij de kerk raakte ik in gesprek met een opzichter, die mij vroeg wat ik kwam doen. Ik vertelde hem in het kort iets over de relatie van de kerk met leden van de familie Van Haeften, die ruim drie eeuwen eigenaar zijn geweest van Kasteel Ophemert. De opzichter adviseerde me de steiger op te gaan om van bovenaf mooie foto’s te kunnen maken.

Toren St. Maartenskerk in de steigers

Met de bouwlift, die naast de toren stond, ging ik naar boven, naar het hoogste niveau. Rond de spits van de toren was een plateau gemaakt om ook het ornament op het puntje van de toren te kunnen opknappen. Daar stond ik op het niveau van de uitstekende plank op de foto hierboven. Ophemert en het prachtige Betuwse landschap diep onder mij. Ik genoot van het uitzicht tot Zaltbommel en naar Dreumel aan de overkant van de Waal. In mijn fantasie zag ik de Heren van Ophemert en Zennewijnen op hun paarden draven door het landschap op weg naar een of ander familielid in een ander kasteel. 

Uitzicht vanaf toren St. Maartenskerk richting Zaltbommel

Na ongeveer een half uur ging ik weer naar beneden met de bouwlift om in en rond de kerk foto’s te maken. De relatie van de kerk met de leden van de familie van Haeften, die eigenaar waren van Kasteel Ophemert is in drie eeuwen steeds bijzonder geweest. Er is zelfs niet veel voorstellingsvermogen voor nodig om de St. Maartenskerk als een klein Van Haeftenmuseum te beschouwen, maar dan wel als een museum ter nagedachtenis aan overledenen van de familie. Maar ook de sporen van de familie Mackay, de latere eigenaren van Kasteel Ophemert, zijn in de kerk duidelijk zichtbaar, evenals enkele herinneringen aan de familie De Cocq van Delwijnen.

Rouwbord Barthold van Haeften

Direct bij binnenkomst vallen in de hal de rouwborden van Françoise van Til (†1730) en Margriet van Lynden (1699-1761) op. Françoise van Til, die op 8 juli 1717 als lidmaat van de hervormde gemeente Ophemert & Zennewijnen werd aangenomen met attestatie uit Nijmegen, was de echtgenote van Walraven van Haeften, de oudste zoon van Reinier van Haeften (1646-1733), wiens rouwbord in de kerk hangt, en Adriana Maria de Cocq van Delwijnen (1653-1709), het rouwbord van haar broer Johan (1655-1724) is ook in de kerk te bewonderen. Margriet van Lynden was gehuwd met Barthold van Haeften, de jongere broer van Walraven en wiens rouwbord in het koor van  de kerk hangt. Margriet was het eerste vrouwelijk lid van de kerkenraad. Van 1749-1758 was zij als “politique Armmeesterse” speciaal belast met de zorg voor minderbedeelden.

In het koor van de kerk bevindt zich ook de grafsteen van de eerder genoemde Reinier van Haeften en Adriana Maria de Cocq van Delwijnen. Door het vroege overlijden van zijn vader Walraven van Haeften (1600-1657) kwam Reinier al op 13-jarige leeftijd in het bezit van de heerlijkheid Ophemert en Zennewijnen. Door zijn huwelijk met Adriana Maria verwierf hij ook de heerlijkheid Wadenoijen. Reinier en Adriana Maria gelden als de oudst bekende lidmaten van de kerk uit het geslacht Van Haeften.

Koperen plaat ter nagedachtenis aan Margriet Anne baronesse van Haeften

Aan de muur van het koor zijn een viertal koperen platen bevestigd, die afkomstig zijn uit de grafkelder van de familie Van Haeften op de begraafplaats aan de zuidmuur van de kerk. Deze platen hebben op de lijkkisten gezeten. Het zijn de platen van Margriet Anne baronesse van Haeften, de oudste dochter van diplomaat Reinier van Haeften (1729-1800) en Jeanne Kick (1758-1799) en de laatste Vrouwe van Ophemert en Zennewijnen uit de familie Van Haeften, Arnolda Margaretha van Haeften-Mackay (1771-1849), de tweede echtgenote van Barthold de Cocq van Haeften (1755-1808), van Margriet Bartholde de Cocq van Haeften en Constantia Louisa Arnoldina Quarles de Quarles-de Cocq van Haeften (1802-1857), de jongste dochters van Barthold de Cocq van Haeften en Arnolda Margaretha Mackay. Van de genoemde dames heeft er nooit één in Ophemert gewoond, zij woonden op Kasteel Blitterswijk in Wansum (L). Dat ze toch in Ophemert begraven zijn duidt op de bijzondere band van de familie met het dorp.

De St. Maartenskerk is in het bezit van een zilveren schotel en twee zilveren bekers, alle voorzien van het wapen van de familie van Haeften, voor gebruik bij het Avondmaal. Schaal en bekers zijn een geschenk van ‘de Hoogwelgeboren Freules Van Haeften’, vermoedelijk de vier dochters van Barthold de Cocq van Haeften. Het zouden echter ook de vier dochters van Reinier van Haeften en Jeanne Kick geweest kunnen zijn.

Toegang tot de grafkelder van de familie Van Haeften

Zoals al opgemerkt, op het kerkhof langs de zuidmuur van de kerk bevindt zich de grafkelder van de familie van Haeften. Naast de al genoemde personen vormt de kelder ook de laatste rustplaats voor Anna Ursulina van Lynden van Hemmen (1728-1755) en haar man Johan Walraven de Cocq van Haeften (1722-1782). Tegenwoordig is de toegang tot de grafkelder dichtgemetseld om te voorkomen dat die onder water komt te staan. Bijzonder blijft, dat behalve Reinier van Haeften en Adriana Maria de Cocq van Delwijnen geen van de in de kelder begraven personen in Ophemert op het kasteel gewoond heeft.

Tiel, 09-08-2016