Familiegeschiedenis
In de kerstvakantie heb ik twee
zeer indrukwekkende boeken gelezen. Beide boeken, (deels) gebaseerd op
historische feiten, gingen over de geschiedenissen van Joodse families tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Het ene boek, “De Poppenspeler van Warschau” van Eva
Weaver, beschrijft de afschuwelijke geschiedenis van een familie in het getto
van Warschau. De poppenspeler overleefde het getto door zich aan de Duitsers te
“verkopen”, die daardoor niet merkten, dat hij vele Joodse kinderen uit het
getto wist te smikkelen. Het boek “De verhalenvertelster” van Jodi Picoult gaat
over een vrouw die de hel van Auschwitz overleeft en op latere leeftijd,
wanneer ze in Amerika woont, de beul tegen het lijf loopt die haar vriendin in
koelen bloede in het kamp doodde. Een beklemmende familiegeschiedenis, die,
zoals in het boek wordt opgemerkt, niet verloren mag gaan.
Ruim 70 jaar na de Tweede
Wereldoorlog verschijnen er nog steeds boeken, die verhalen van families in die
zwarte jaren. Blijkbaar duurt het heel lang, voordat de gebeurtenissen uit de
oorlog verwerkt zijn. Hoewel ikzelf de oorlog niet heb meegemaakt, heb ik er
wel verschillende keren over geschreven in dit blog om op de een of andere
manier vast te leggen wat er toen gebeurd is, maar ook om aan te geven hoe lang
de oorlog nog nawerkt in volgende generaties. Jaren lang heb ik mijn vader
horen zeggen, dat de Duitsers zijn jeugd hebben gestolen.
Het is te verwachten, dat in de
komende jaren heel veel boeken, die op wat voor manier dan ook in de verkoop
komen, geschiedenissen zullen vertellen uit andere brandhaarden op deze wereld.
Ons wacht (voor zo ver het er al niet beschreven is) nog veel familieleed uit
Vietnam, Cambodja, Afghanistan, Syrië, Irak, de Balkan, Rwanda, Zaïre, Soedan
en al die andere plekken, waar verschil van inzicht niet met woorden maar met wapens
wordt beslecht. Stuk voor stuk zullen dat schokkende verhalen zijn, waaraan
geen einde zal lijken te komen. Veel boeken zullen verhalen bevatten over de
strijd van het ene ware geloof tegen het andere. In naam van de godheid wordt
er lustig op los gemoord. Waar is het op deze wereld nog veilig?
De familiegeschiedenissen uit al
die kokende gebieden mogen niet verloren gaan, ook al willen sommigen dat maar
al te zeer. Al die familiegeschiedenissen bij elkaar vormen de geschiedenis van
Duitsland, Vietnam, Afghanistan of Syrië enz. En die weer allemaal bij elkaar
vormen onze wereldgeschiedenis.
Gelukkig bestaat de geschiedenis
van families niet alleen maar uit verhalen over oorlog en verwoesting, al zijn
dat wel de ingrijpendste gebeurtenissen. Er zijn ook kleine geschiedenissen,
die niet bloedig zijn, zelfs vrolijk, al is dat soms heel moeilijk te geloven,
wanneer je beelden van bijv. Aleppo ziet. Ieder familie, waar ook ter wereld,
heeft zijn eigen kleine geschiedenissen, die het net zo goed waard zijn
vastgelegd en verteld te worden als de grote geschiedenis. Met name genealogen
leggen die kleine familiegeschiedenissen vast in hun stambomen of op andere
manieren. Het Centraal Bureau voor Genealogie heeft er zelfs zijn naam voor veranderd.
Ook voor de kleine geschiedenissen geldt, dat ze allemaal bij elkaar onze
geschiedenis vertellen. Zolang we als genealogen over iemand spreken of zijn of
haar gegevens vastleggen, vergeten we die persoon niet, ook al is hij of zij
honderden jaren geleden overleden. De verhalen blijven de moeite waard en zijn
vaak zelfs ‘spannend’.
Ik heb zelf wel eens de neiging
een beetje minachtend over familie te doen. Die krijg je, zeggen we dan, en
vrienden kies je. Maar als ik dan in het boek “De verhalenvertelster” lees, dat
familie nou eenmaal de basis is van alle levensvormen op deze wereld, dan
realiseer ik me eens te meer hoe leuk, maar ook hoe waardevol het is
familiegeschiedenis te verzamelen, vast te leggen en daarover te schrijven. Er
zijn nog zoveel verhalen om te vertellen.
Tiel, 03-01-2017
Meer weten?
Lees:
Eva Weaver, De Poppenspeler van
Warschau, The House of Books, 2013
Jodi Picoult, De Verhalenvertelster,
The House of Books, 2013
Geen opmerkingen:
Een reactie posten