Genealogisch blog 32

Schilderij

Ik publiceerde mijn eerste genealogische artikel in het tweede nummer van de 10 jaargang van Aqua Vitae, het tijdschrift van de afdeling Betuwe van de NGV. Het artikel had als titel ‘Anne Bregittus van Haeften, koerier in dienst van de Koloniale Marine’.

Toen Anne Bregittus van Haeften (1802-1874) op 15-jarige leeftijd op 6 juni 1817 als buitengewoon Adelborst in dienst kon komen bij de Marine, had hij dat in hoge mate aan zijn vader te danken, die in een rekest de Minister van Marine J.C. van der Hoop had verzocht hem in dienst te nemen. Vader Adriaan was toen Inspecteur van de Directe Belastingen en Inspecteur van het pas opgerichte Kadaster voor Noord Brabant. Hij was een zeer invloedrijk man. Anne Bregittus werd op 22 september 1802 te Montfoort geboren als negende kind van Adriaan van Haeften en Catharina Ida Constantia Goldbach. Het echtpaar zou na Anne Brigittus nog zeskinderen krijgen.

Anne Bregittus maakte snel carrière, kwam bij de Koloniale Marine in Soerabaija (Ned. Indië) als commandant van de Roei Kanonneerboot nr. 1 en verrichtte met dat schip in 1824 in een periode van ruim 5 maanden belangrijke koeriersdiensten rond Oost Java. 

Tochten van Anne Bregittus van Haeften rond Oost Java

Daarna diende hij op nog andere schepen in Ned. Indië, voordat hij  in 1828 werd geplaatst op het fregat Algiers om dienst te doen in de Middellandse Zee. In 1848 ging hij met pensioen en vestigde zich in Tiel aan de Voorstad 24, waar zijn aanstaande vrouw woonde. Hij trad op 3 mei 1849 in het huwelijk met de kinderloze weduwe Anna van Riemsdijk. In Tiel verrichtte Anne Bregittus nog “betaald vrijwilligers werk” door poldermeester te worden van de polder Zandwijck. Hij en Anna namen zijn neef en naamgenoot Anne Bregittus (1859-1908) in huis. Het huis waar Anne Bregittus en Anna woonden kwam later in handen van de familie Blijdesteijn, die daardoor hun modewinkel, die thans nog bestaat, konden uitbreiden.

Anne Bregittus, over wie het hier gaat, overleed kinderloos in Tiel op 1 april 1874.

Vader Adriaan van Haeften (1766-1848) was trots op zijn kinderen, want hij liet van velen het portret schilderen in een medaillon. Zo ook van Anne Bregittus.

Medaillon van Anne Bregittus van Haeften

De medaillons met de portretjes van de kinderen van Adriaan van Haeften zijn tegenwoordig privé eigendom van de familie De Craen van Haeften.

Wie gaat zoeken op de website van het Frans Halsmuseum in Haarlem vindt daar een portret van een onbekende man uit de familie van Haeften, dat Antoine François Heijligers in 1856 heeft geschilderd. Dit olieverfschilderij met de afmeting van 72,5 x 6,5 cm heeft het museum niet opgenomen in de collectie, die toegankelijk is voor bezoekers. De vraag is natuurlijk wie is deze onbekende man uit de familie van Haeften?

Eerst wat over de schilder. Heijligers werd op 5 september 1828 in Batavia geboren. Hij werkte voornamelijk in Geertruidenberg, Brussel en Den Haag. Hij zocht zijn inspiratie in de Hollandse genrestukken van de 17e eeuw. Vooral zijn fijn geschilderde binnenhuisjes en figuurstukken doen wat sfeer en onderwerp betreft denken aan het werk van Pieter de Hooch. In het kleurgebruik en de uitwerking van de figuren toont hij zich een onafhankelijk en vaardig schilder. Hij heeft ook verschillende portretten geschilderd, zoals het portret van de onbekende man uit de familie van Haeften.

 Ik ga mij nu op glad ijs begeven, want ik ben beslist geen kunstkenner. Toch wil ik een poging wagen duidelijk te maken, dat de onbekende man uit de familie van Haeften zeeman Anne Bregittus van Haeften is. Daarvoor vergelijk ik het bovenstaande medaillon met de foto van het schilderij van Heijligers hieronder. Verder gebruik ik mijn gezonde verstand.

Onbekende man uit de familie van Haeften door Antoine Francois Heijligers, Frans Halsmuseum

De man op het schilderij van Heijligers staat duidelijk op een schip en heeft een soort sextant in zijn hand, in ieder geval een instrument, dat in vroeger eeuwen in de scheepvaart werd gebruikt. Anne Bregittus van Haeften was zeeman.

Het schilderij is gemaakt in 1856. Anne Bregittus van Haeften is per Koninklijk Besluit van 4 december 1848, nr.42, eervol ontslagen uit het corps Marine Officieren. Hij wilde ongetwijfeld zichzelf nog een keer laten vereeuwigen als zeeman. Omdat hij de dienst al had verlaten, is hij niet afgebeeld in het Marine-uniform, maar in een gewoon pak.

Ook de broer van Anne Bregittus, Jacob, heeft bij de Marine gediend. Hij was echter al in 1844 overleden en kan dus nooit opdracht voor het schilderij gegeven hebben. Het schilderij kan ook geen portret zijn van een andere zeebonk uit de familie van Haeften. Adriaan Constant van Haeften (1830-1894) kwam pas in 1846 in Medemblik in dienst van de Marine. Ik beschreef zijn carrière in Aqua Vitae, nr. van 2013. De stoere Adriaan Constant liet zich liever een paar keer in vol ornaat fotograferen dan schilderen. Hij zat bovendien in 1856 in Nederlands-Indië. Overigens kan niet ontkend worden, dat hij wel leek op zijn oom, die echter wel veel donkerder haar had. Adriaan Constant werd langzaam maar zeker midden op zijn hoofd kaal.

Adriaan Constant van Haeften

Beide afbeeldingen van Anne Bregittus vertonen dezelfde haarinplant met diepe inhammen aan de voorzijde van het hoofd. De jongeling op het medaillon heeft een wat jeugdiger uitstraling, dan de 54-jarige man op het schilderij van Heijligers. De vorm van de neus is op beide schilderijen hetzelfde, evenals de vorm van de mond. De figuren op beide afbeeldingen hebben iets uitstekende jukbeenderen. Kortom de onbekende man uit de familie van Haeften is Anne Bregittus van Haeften.

Vreemd, dat het Frans Halsmuseum nooit gereageerd heeft op een e-mail van mij uit 2015 met bovenstaande inhoud. Een reactie had toch wel gekund, al was het een negatieve.

Tiel, 11-03-2016