Gestolen Jeugd
Toen voor Nederland de Tweede
Wereldoorlog op 10 mei 1940 begon, behoorde Amersfoort tot het noordelijke deel
van de Grebbelinie die het zgn. Fort Holland tegen een aanval van Duitsland
moest beschermen. Het plan van de Nederlandse legerleiding was de Duitsers
tegen te houden door inundatie van een groot gebied rond Amersfoort. Men had
niet verwacht, dat de Duitsers deze oude beproefde methode van verdediging van
Amsterdam door de lucht zouden omzeilen.
De bewoners uit de plaatsen die
deel uitmaakten van de Grebbelinie zouden bij het uitbreken van
vijandelijkheden naar elders worden geëvacueerd. Voor de bewoners van
Amersfoort betekende dat een evacuatie naar de kop van Noord Holland. Op 12 mei
1940 begon de evacuatie, terwijl op dat moment het noordelijk deel van de
Grebbelinie, verdedigd door het IVe legerkorps, nog nauwelijks betrokken was
geweest bij de gevechtshandelingen. De evacués mochten alleen het allernoodzakelijkste meenemen.
 |
| Verdediging van Fort Holland, mei 1940 |
Van de 43.400 Amersfoortse
evacués kwamen er 20.500 in Alkmaar terecht. De overigen werden elders ondergebracht.
De Noord-Hollanders hebben de mensen uit Amersfoort gastvrij en vriendelijk in hun
gemeenschap opgenomen. Ze deden er alles aan om het verblijf voor de evacués zo
prettig mogelijk te maken. Waar de familie van mijn vader onderdak vond in Noord
Holland, weet ik niet. Maar ik sluit niet uit, dat die hun heenkomen zochten
bij iemand van de hele grote familie Groot, de familie van mijn oma. De familie
Bosman, met mijn moeder, kwam terecht bij de familie van Kempen in Obdam.
 |
| Evacuatie van Amersfoort 1940 |
Na vier dagen konden de evacués weer
terug keren naar hun eigen woning in Amersfoort. Nederland had gecapituleerd en
Amersfoort had niet onder de gevechtshandelingen geleden. De Amersfoortse
kranten berichtten pas op 24 mei met waardering over het verloop van de hele terugkeer,
omdat de kranten niet verschenen in de week na de Duitse inval. Menigeen
vreesde, dat bij terugkomst huis of bedrijf verwoest zou zijn door het
oorlogsgeweld, maar, schreef de Eembode:
“…des
te groter is de blijdschap wanneer de evacuatietrein weer groep voor groep
terugvoert naar Amersfoort en men ziet hoe alles nog is blijven staan, hoe men
de zaak weer kan openen en het gezin weer in de vertrouwde omgeving kan
voortleven!”
Mijn moeder en haar familie hielden
aan de evacuatie naar Obdam vriendschappelijke contacten over met de familie van
Kempen. Op 10 november 1941 vermeldde mijn moeder in haar dagboek, dat ze Obdam
geschreven had, dat ze 15 november zou komen. Na de oorlog is ze nog een paar
keer naar Obdam gegaan, zelfs toen ik al geboren was. Willem van Kempen ging
handelen in bloemen en deed als grossier zaken met mijn grootouders.
Aan het einde van de oorlog was
Amersfoort weer frontstad. Met de nodige spoed begon het Duitse leger op 6
april 1945 de voormalige Grebbelinie, nu genaamd ‘Pantherstellung’ of
‘Valleistelling’ in staat van verdediging te brengen. In de voorgaande maanden
was de Grebbelinie hersteld als verdedigingslinie.
Op 24 en 25 april bereikte de 1e
Canadese Infanterie Divisie de Eem bij Amersfoort. Weer moesten mijn vaders
ouders en hun gezin van de Hogeweg evacueren. Waarheen ze dit keer gingen, weet
ik ook niet.
Tijdens de een van de laatste schermutselingen
tussen de geallieerden en de Duitsers viel er een bom in het weiland van de
familie Mastenbroek, die hun boerderij hadden
naast het huis van mijn grootouders. Hun huis werd zwaar beschadigd, evenals
dat van de buren.
De beschadigde woning Hogeweg 104
Alle ramen waren eruit, de meeste
pannen waren van het dak af en aan de zijkant zat een groot gat in het dak.
Op 5 mei 1945 capituleerden de
Duitsers. Voor Nederland was de Tweede Wereldoorlog afgelopen. De volgende dag
schreef mijn moeder in haar dagboek:
“De
oorlog is voor Nederland gisteren afgelopen. Men zegt, dat morgen de Canadezen
in de stad zullen komen. Zolang de Moffen nog met hun geweren lopen, kan ik me
nog niet erg bevrijd voelen. We mogen van 10-4 buiten.”
Op 7 mei trokken de Canadezen
daadwerkelijk Amersfoort binnen. Spontane volksfeesten braken los op de
Varkensmarkt. Het lijdt geen twijfel of mijn ouders hebben daar, als jong stel,
ook aan deel genomen. Vanaf dat moment was er geen angst meer voor hen, ze
waren vrij!
Later keek mijn vader vaak met
verbittering op de oorlog terug. Hij zei dan steevast:
“De
Moffen hebben mijn jeugd gestolen.”
Tiel, 21-03-2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten